Хүний эрх, жендэрийн тэгш эрх, бодит ардчилал, нийгмийн шударга ёсны үнэт зүйл хэм хэмжээг эрхэмлэсэн соёлыг түгээх, нийгмийн хандлагыг өөрчлөх

• Хүчирхийллээс ангид нийгмийг төлөвшүүлэх SASA! Аргазүй

  SASA! АРГАЧЛАЛ

  Зорилго:

  SASA! нь ЖСХ-ээс урьдчилан сэргийлэхэд нийгэм, хамт олныг дайчлах, олон нийтийн оролцоог үр дүнтэйгээр дэмжих, ингэхдээ хүчирхийллийн суурь шалтгаан болох эмэгтэйчүүд, эрэгтэйчүүдийн эрх мэдлийн тэгш бус байдлыг өөрчлөхөд тууштай анхаарч, хүний эрхэд суурилсан аргазүй, хандлагаар ажиллах цогц, бөгөөд энгийн аргачлал юм.

  SASA! Аргачлалыг анх Уганда улс төдийгүй, Зүүн өмнөд Африкийн бүс нутгийн хэмжээнд хүүхэд, эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр ажилладаг Raising Voices буюу “Дуу хоолойгоо өргөх нь” нэртэй Угандагийн ТББ, уг ТББ-ын Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх асуудлыг хариуцсан захирал Лори Мишу өөрийн болон түншлэгч байгууллагуудынхаа олон жилийн туршлагад суурилан боловсруулсан юм.

  SASA! Аргачлал нь хэдийгээр ЖСХ-ээс урьдчилан сэргийлэхэд чиглэгдсэн ч хүний эрхийн түгээмэл зарчимд суурилсан маш уян хатан, ашиглахад хялбар, энгийн ойлгомжтой маягаар зохиогдсон.

  Зорилтууд:

  • Эрх мэдлийн тэгш бус байдал, хүчирхийллийг дэмжин тэтгэдэг хэвшмэл ойлголт, соёлын сөрөг хэм хэмжээг өөрчлөх замаар жендэрт суурилсан хүчирхийллийг таслан зогсооход хувь нэмрээ оруулах;
  • Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх үндэсний чадавхийг бэхжүүлэх;

  Сургалтын онцлог

  • SASA! бол эрх мэдлийн талаарх эргэцүүлэл
  • SASA! бол хүний эрх, ялангуяа эмэгтэйчүүдийн эрхэд суурилсан аргачлал
  • SASA! хүчирхийллийн эсрэг дугарч эхлэхийг санал болгодог
  • SASA! бол активистуудад зориулагдсан
  • SASA! дотоод сэтгэлийг хөнддөг, мөн проактив
  • SASA! нийгэм, хамт олны хэм хэмжээг өөрчлөхийг зорьдог
  • SASA! нийгэм, хамт олныг дайчилдаг
  • SASA! эрх мэдлийн тухай тогтсон хэм хэмжээг өөрчлөхөд нөлөөлдөг
  • SASA! өөрчлөлтийн давуу талыг чухалчилж үздэг

• Жендерийн шударга ёс ба маскулинити/эр жендер

  “Жендэрийн шударга ёс ба маскулинити/эр жендэр”

  Зорилго:

  “Жендэрийн шударга ёс ба маскулинити/эр жендэр” сургалт, хэлэлцүүлгүүд нь жендэрийн шударга ёс, тэгш эрхийг дэмжсэн хүмүүнлэг соёлыг төлөвшүүлэх; патриархат маскулинитигийн хэм хэмжээг өөрчлөн хөвгүүд, эрэгтэйчүүдэд жендэрийн сөрөг дүрүүдэд баригдалгүй хүний ёсоор, эрх чөлөөтэй оршиход дэмжлэг үзүүлэх; жендэрт суурилсан хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, энэ чиглэлд нийгмийн олон бүлэг, ялангуяа хөвгүүд, эрэгтэйчүүдтэй хамтран ажиллах үндэсний чадавх бүрдүүлэхэд хувь нэмэр оруулах зорилготой.

  Зорилтууд:

  • Залуусын онцлогт тохирсон Маскулинити сургалтын хөтөлбөр, агуулга, аргазүйг боловсруулах, маскулинити аргачлалыг залууст чиглэсэн агуулгатай болгож өргөжүүлэх, хөгжүүлэх;
  • Залуусын хэрэгцээ, туршлага, оролцоонд тулгуурласан сургалт зохион байгуулж, тэдний шүүмжлэлтэйгээр сэтгэх, эргэцүүлэх, өөрийгөө илэрхийлэх, дүн шинжилгээ хийх чадавхийг нэмэгдүүлэх;
  • Монголд давамгайлж буй маскулинити, эр жендэрийн давамгайлсан дүр, хэм хэмжээнүүд хэрхэн, хэний ашиг сонирхлыг илтгэж, эрх мэдлийн ямар харьцаагаар дамжин бүтээгддэг, нийгэм, охид, хөвгүүд, эрэгтэйчүүд, эмэгтэйчүүд, нийгэмд ялгаварлан гадуурхддаг бүлгийн хүмүүсийн амьдралд хэрхэн нөлөөлж байлаг талаар хэлэлцүүлэг өрнүүлж, залууст энэ талаар эргэцүүлж, дүн шинжилгээ хийх орон зайг бий болгох;
  • Оролцоонд тулгуурласан үр дүнтэй сургалт, хэлэлцүүлгээр дамжуулан залуучууд эр жендэрийн давамгайлсан дүр, хэм хэмжээгүүдэд шүүмжлэлтэй хандах сэдлийг бий болгох;

• Бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрх, эрүүл мэнд, бэлгийн цогц боловсрол

  Бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрх, эрүүл мэндийг бүх нийтэд хүртээмжтэй болгох нь

  Зорилго:

  • Бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрх нь хүн бүрийн амьдралын бүхий л цаг ү, мөчлөгтэй холбоотой салшгүй эрх учраас бүхий л хөгжлийн зорилтуудын нэг байх ёстойг хүлээн зөвшөөрүүлэхэд нөлөөлөх;
  • Бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрх нь хүн бүр хэдэн насандаа, хэдэн жилийн зайтай, хичнээн хүүхэд төрүүлэхээ чөлөөтэй сонгох, өөрөө шийдэх, бэлгийн амьдралын хувьд өөртөө хамааралтай бүхий л асуудалд аливаа ялгаварлал, дарамт, шахалт, албадлага, хүчирхийлэлгүйгээр шийдвэр гаргах, бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрүүл мэндтэй холбоотой зөвлөгөө, үйлчилгээ авах эрх зэргийг агуулсан өргөн хүрээний цогц ойлголт болох талаас нь хандахад нөлөөлөх;
  • Өнөөг хүртэл зөвхөн нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд, эрх дээр түлхүү төвлөрч ирсэн хандлагаа эргэн харж, бэлгийн эрүүл мэнд, бэлгийн эрхийн асуудлыг орхигдуулахгүй цогцоор нь авч үзэхэд нөлөөлөх;

  Бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрх, эрүүл мэнд (ББНҮЭМ) нь тухайн улс орны хүний эрх, эрүүл мэндийн тогтолцоо болон хөгжлийн түвшинг илэрхийлэх томоохон үзүүлэлт болдог. ББНҮЭЭМ-ийг хөгжлийн бусад үндсэн асуудлууд, тухайлбал, жендэрийн эрх тэгш байдал, хүний эрх, ядуурал, эрх тэгш бус байдал, эрүүл мэнд, цаг уурын өөрчлөлт, хүн амын хөдөлгөөн, байгалийн гамшиг, хүнсний аюулгүй байдал, нөөцийн хүртээмж зэрэг асуудлуудтай уялдуулан авч үздэг. Бэлгийн орон зайгаа, нөхөн үржихүйн эрхтнээ хянах эрхгүй бол эмэгтэйчүүд нийгэмд, хөдөлмөр эрхлэлтэд, шийдвэр гаргалтад тэгш оролцох боломжгүй юм.

  Хүн ам, хөгжлийн олон улсын бага хурал (ХАХОУБХ)-аас гаргасан үйл ажиллагааны хөтөлбөр, 1993 оны Эмэгтэйчүүдийн эсрэг бүх төрлийн ялгаварлан гадуурхалтыг устгах тухай олон улсын конвенц (ЭЭБТЯГУК), 1994 оны Бээжингийн Үйл ажиллагааны хөтөлбөрөөр бэлгийн болон нөхөн үржихүйн эрхийг (ББНҮЭ) хүний эрх хэмээн баталгаажуулж, Засгийн газруудад ард түмнийхээ энэхүү эрхийг хангах, эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээг үнэгүй үзүүлэх, хамгийн өндөр стандартыг хангасан, эрхэд суурилсан, тэгш хүртээмжтэй эрүүл мэндийн үйлчилгээг бий болгох үүрэг амлалт өгсөн билээ.

  Олон улсын практик туршлагаас харахад ББНҮЭМ-ийн тусламж үйлчилгээг хүртэхтэй холбогдох асуудлууд нь дотоодын хууль эрх зүйн зохицуулалтаас шалтгаалдаг. Эдгээр нь хууль эрх зүйн зохицуулалт хэрхэн хэрэгжихээс маш их шалтгаалдаг. Монгол улсад эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээг үнэгүй хүртэх эрх, НҮЭМ-ийн үйлчилгээнд бүх насны эмэгтэйчүүд хамрагдах талаар хууль эрх зүйн хүрээнд баталгаажуулсан нь НҮЭМ-ийн суурийг эерэгээр тавих үндэс болсон боловч бодит амьдрал дээр эмэгтэйчүүдийн амьдарч буй орчны байршил болон өрхийн орлогын түвшингээс шалтгаалан хязгаарлагдмал байна.

  НҮЭМ нь хүний нөхөн үржихүйн эрхтэн тогтолцоо эрүүл байх төдийгүй хүн бие бялдар, оюун санаа, нийгмийн талаар бүрэн төгс байх тухай цогц ойлголт юм. НҮЭМ нь сэтгэл ханамжтай, аюулгүй бэлгийн амьдрал, нөхөн үржихүйн чадавхи болон төрөх эсэх талаарх шийдвэр гаргах чадвар зэрэг цогц ойлголтуудыг багтаадаг. Бэлгийн эрүүл мэнд гэдэг нь хүний бэлгийн амьдралын эерэг хандлага бөгөөд бэлгийн эрүүл мэндийн үйлчилгээний зорилго нь хувийн харилцаа болон амьдралын нөхцөл байдлыг сайжруулах, түүнчлэн нөхөн үржихүйн болон бэлгийн замын халдварт өвчинтэй холбоотой зөвлөлгөө үйлчилгээ авах явдал юм.

  МОНФЕМНЕТ Үндэсний Сүлжээ нь Стратеги 2-тоо Бэлгийн орон зай, нөхөн үржихүй ба хүний эрх, жендэрийн тэгш эрхийн тухай олон нийтийн ойлголт, мэдлэгийг дээшлүүлэх тухай оруулсан байдаг. Энэ хүрээнд 2014 онд “ББНҮЭЭМ-ийн Ази Номхон далайн бүсийн мэдлэг, нөлөөллийг чадавхижуулах сүлжээ”-нд нэгдэн, Ази Номхон далайн бүсийн эмэгтэйчүүдийн мэдээлэл судалгааны төв (ARROW)-ийн түнш болж,“ББНҮЭЭМ-ийг бүх нийтэд” хөтөлбөрийг Монгол Улсад хэрэгжүүлэн ажиллаж байна. Энэхүү хөтөлбөр нь Ази Номхон далайн бүсийн орнууд болох Бангладеш, Камбоджи, Хятад, Энэтхэг, Индонези, Лаос, Мальдив, Малайз, Монгол, Непал, Пакистан, Филипин, Шри Ланк, Тайланд, Вьетнам улсуудад амжилттай хэрэгжиж байгаа юм.